MANİSA'nın Soma İlçesi'de, 301 işçinin yaşamını yitirdiği olayla ilgili savcının hazırladığı fezlekede en dikkat çeken noktalardan biri de yeraltında yaşam için en çok ihtiyaç duyulan unsurlardan olan temiz havayla ilgili eksiklikler oldu.

HAVA BİN KİŞİ EKSİK

Yıllık planlamanın 2.5 katı fazla üretim yapılan maden ocağında, 2 bin 226 kişiye göre, yapılan temiz hava vantilatörlerinin gücü, işçi sayısı 1000 kişiden fazla artarak 3 bin 367'ye çıkmasına rağmen değiştirilmedi ve aynı sistem kullanılmaya devam edildi. İşçilere adeta ihtiyaç duydukları nefesin yarısını sağlayan bu vantilatörlerin, yönetmeliklere aykırı olarak, hava akımını ters yöne çevirecek nitelikte de olmadığı saptandı. Ayrıca kaza anındaki gibi acil durumlarda işçilerin çıkışını sağlaması projede yer alan TKİ'nin onayladığı yeni galerinin de, fazla kömür elde etmek için üretim sınırlarındaki değişikliklerden dolayı yerine getirilmediği de fezlekede yer aldı.

Geçen 13 Mayıs'ta Soma Kömür İşletmeleri A.Ş.'ye ait maden ocağında yaşanan görülen yangın ardından 301 işçi yaşamını yitirdi. Kaza ardından adli soruşturmada ise, aralarında şirketin Yönetim Kurulu Başkanı Can Gürkan, Genel Müdür Ramazan Doğru ile İşletme Müdürü Akın Çelik'in de bulunduğu 8 kişi tutuklandı.

36 KİŞİ HAKKINDA FEZLEKE

Kaza ardından yaklaşık 6 aydır soruşturmasını sürdüren Soma Cumhuriyet Savcılığı'nın, 36 kişi hakkında fezleke hazırladı. İddianameye dönüştürülmek üzere Akhisar Cumhuriyet Başsavcılığı'na gönderilen fezlekede, maden faciasıyla ilgili dikkat geçen ayrıntılar da ortaya çıktı. Fezlekede madenden kurtarılan 161 işçi 'mağdur müşteki' olarak yer alırken ölen 301 işçinin 212 yakını da 'müşteki' olarak yer aldı. Fezlekede 425 kişi de tanık olarak gösterildi. Fezlekede en dikkat çeken noktalardan biri de yeraltında işçilerin yaşam için en çok ihtiyaç duyulan unsurlardan olan temiz havayla ilgili eksiklikler oldu.

İHTİYAÇ DUYULANIN YARISI KADAR TEMİZ HAVA SAĞLANMIŞ

Ocak içerisinde iki kez yapılan bilirkişi incelemelerinin ardından fezlekede ilk olarak olayın, U-3 trafosu bölgesinde 'Topuk' olarak bırakılan kömürün kontolsüz olarak kendiliğinden yanması sonucu oluşan karbonmonoksit gazının temiz hava girişine ulaşması, temiz hava ile temas etmesiyle birlikte, kor olarak yanmaya başlamasından dolayı meydana geldiği anlatıldı. Ardından da, eksiklikler tek tek fezlekede, sıralandı.

TKİ TARAFINDAN ONAYLANMIŞ

Buna göre, Birinci Revize projesinde, sözleşmeye göre yıllık 1.5 milyon ton üretimin 2 bin 226 kişiyle yapılacağına dair plan hazırlandığı ve bunun da TKİ tarafından onaylandı. Ancak bu planlamanın aksine, yıllık üretimin 2.5 kat oranında artış gösterdiği, işçi sayısının da yine bin kişiden fazla artıp 3 bin 367'ye çıktığı savcının araştırmalarında ortaya çıktı. Burada dikkat çeken ayrıntı ise, bu işçilere temiz hava sağlayacak olan 'vantilatör siteminde' oldu. 2 bin 2256 işçi için planlanan birisi yedek olmak üzere kullanılan 2500 m3/dakika kapasiteli vantilatör, işçi sayısı 3 bin 367 kişiye çıkmasına rağmen gücü arttırılmadı aynı kaldı. Hatta, 2014 yılındaki havalandırma ölçümlerinin yapıldığı defterlerde, ocak çıkış temiz havası debisinin 1980 metreküp/dakika civarında kaldığı saptandı. Bu bilgi de, maden işçilerinin, adeta yarım nefesle ocak içerisinde çalıştırıldıklarını ortaya koydu.

TANIK İFADESİ 

Acil durumlarda ocak içerisindeki temiz ve kirli hava akımının yönünü, anında değiştirmesi için bu vantilatörlerde olması gereken teknik özelliklerin de, yine bulunmadığı araştırmalar sırasında tespit edildi. Bu eksiklikten dolayı, ocak içerisine gönderilen temiz hava miktarında da önemli bir azalma olduğu, tanık ifadesi olarak da fezlekede yer aldı.

PLANDAKİ ACİL KAÇIŞ GALERİSİ DE FAZLA ÜRETİM İÇİN YAPILMAMIŞ

Fezlekede ayrıca, Soma Kömür İşletmeleri A.Ş.'nin yaptığı ve TKİ Genel Müdürlüğü'nün onaylandığı, Birinci Revize Projesi'ne göre, metan sorunu ile uğraşılan bu tür ocaklarda çalışanların en kısa ve en kolay yolla yer üstüne çıkmaları için yeni bir galerinin açılması kararlaştırıldı. Hatta bunun için de, 3 Aralık 2010 tarihinde 17 bin 231 muhaberat numarası ile TKİ Müessese Müdürlüğü'nden izin istendi.

ÇIKIŞ GALERİSİ ÜRETİME AKTARILDI

8 Aralık 2010 günü de TKİ Müessese Müdürlüğü, birisi acil çıkış galerisi olmak üzere iki ayrı galerinin açılmasına onay verdi. Ancak planda, işçilerin kaza anında kolay çıkmaları için açılması planlanan bu galerinin, üretim sınırlarında yapılan değişiklik nedeniyle üretim rezervi içerisinde kalmasından dolayı üretim kaybının yaşanmaması için, yapılmadığı da savcının araştırmasında ortaya çıktı.

Yine yangın tehlikesine karşı kullanılması gereken malzemeler yerine ocakta, yardımcı tahkimat malzemesi olan ahşap kamaların, PVC boruların ve bantların yangına karşı dayanıklı olmadığı, bant motorlarından bazılarının ve elektrik kablolarının bağlantı uç ekipmanlarının alev sızdırmaz olarak seçilmediği tespit edildi.

KARBONMONOKSİT MASKELERİ DE 20 YILLIK ÇIKTI

Savcının isteği üzerine TÜBİTAK tarafından, maden ocağında işçilerin kullandığı karbonmonoksit maskelerinini de yine standart dışı olduğu belirlendi.

Üzerinde, üretim tarihi, üretici firma, koruma sınıfını, koruma seviyesini ve kullanım limitlerini gösteren bilgiler olmayan gaz maskelerinin, bir bölümünün raf ömrünü tamamladığı, bir bölümünün filtre kısmının paslanmış olduğu, tüm maskelerin de 20 yıl önce üretildikleri ortaya çıktı.

İSTENEN CEZALAR

Savcıların fezlekesinde şirketin sahibi ve yöneticisi ilk 8 kişi hakkında TCK'nın 'Kasten adam öldürmeyi' düzenleyen 81'inci ve 'olası kastla' ilgili 21'inci maddesi kapsamında 301 kez, 20- 25 yıl hapis cezası öngördü. Ayrıca 'Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Yaralama' suçlamasıyla 161 kez 3 yıldan az olmamaz kaydıyla hapis cezası istedi.

Bu grupta Soma Kömür İşletmeleri A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı Can Gürkan, maden mühendisleri; Yasin Kurnaz, Hilmi Kazık, Ertan Ersoy, Soma Kömür İşletmeleri A.Ş. Genel Müdürü Ramazan Doğru, Maden Mühendisi, İşletme Müdür Yardımcısı İsmail Adalı, İşletme Müdürü Akın Çelik, emniyet teknikeri Mehmet Ali Günay Çelik yer aldı.

İKİNCİ SEKİZ KİŞİLİK GRUP

İkinci 8 şüpheli için de 'Bilinçli Taksirle Birden Fazla Kişinin Ölüme ve Yaralanmasına Neden Olma' suçlamasıyla 301 kez 2- 15 yıl hapis cezası istendi. Bu zanlıların cezalarının da 3'te 1 oranında artırılmasını istendi.

Bu zanlılar da maden mühendisleri; Yalçın Erdoğan, Harun Güneş, Fuat Ünal Aydın, emniyet teknikerleri Ergün Yılmaz, Coşkun Derici, Necati Karadeniz ve Harun Yılmaz, Erdem Cambaz'dan oluştu.

29 ZANLI

Diğer 29 sanık için de 'Taksirle Birden Fazla Kişinin Ölümüne ve Yaralanmasına Neden Olma' suçlamasıyla 2 yıldan 15 yıla kadar hapis öngörüldü. Bu zanlıların isimleri ise şöyle:

Serkan Kocaman, Soner Günay, Ümit Şahin, Nazmicem Nesemioğulları, Hüseyin Alkan, Adem Ormanoğlu, Burhan Karabaş, Sertaç Büyükgüney, Nimetullah Uğurlu, Efkan Kurt, Mehmet Bayri, Sertan Günay, Batuhan Ünlüyol, Ozan Sezer, Erdoğan Cinoğlu, Halil Sarı, Serhat Dinç, Saltuk Alp Demir, Uğur Karabulut, Serdar Günay, Mehmet Uçgun, Ömer Değirmenci, Fahri Pançar, Olcay Erşin, Mehmet Avcı, Halil Burhan, Hüseyin Ergin, Hilmi Karakoç, Caner Uysal.