wsj.com.tr'den Tuğçe Özsoy ve Çağan Koç'un haberine göre, TÜİK'in verilerine göre Kasım 2013 itibariyle, yazılı medyanın yayın, basım ve dağıtım bölümlerinde toplam çalışan sayısı 66 bin 374. Bunun 46 bin 54'ü ile yüzde 69.3'ünü erkekler oluşturuyor. Yazılı medyada çalışan toplam kadın sayısı ise 20 bin 320.

Ayrıca TÜİK'in 2012 yılına ait verilerine göre, yazılı basında sarı basın kartlı gazetecilerin yüzde 78.22'si erkek.

Sadece 2 kadın genel yayın yönetmeni var

Yerel ve bölgesel gazeteler hariç ulusal gazetelerin genel yayın yönetmenlerine bakıldığında, bu koltuklarda iki gazete haricinde, erkeklerin oturduğu göze çarpıyor.

Ulusal gazeteler arasında yalnızca Taraf gazetesi (Neşe Düzel) ve Özgür Gündem gazetesinin (Gurbetelli Ersöz) genel yayın yönetmenleri kadın.

TGC Başkanı: Erkek egemenliği medyanın olmazsa olmaz dilidir

Sektör temsilcileri yazılı basındaki erkek egemenliğinin basının diline de yansıdığını belirtiyor. The Wall Street Journal Türkiye'nin sorularını yanıtlayan Türkiye Gazeteciler Cemiyeti (TGC) Başkanı Turgay Olcayto, TÜİK verilerinin konuşulan basın emekçilerinin sorunları için de önemli yer alan bir konuyu belgelediğini söyledi. Olcayto, "Bu durum Türkiye Büyük Millet Meclisi'nden tutun devletin tüm kademelerine ve tüm kurumlarına yansıdı. Erkek egemenliği medyanın da olmazsa olmaz dilidir. Bu dili temsil eden yöneticilerin de kadın olması gazete patronları tarafından birkaç deneme hariç hiç düşünülmedi. Gazetelerde bugün sizin de belirttiğiniz gibi iki kadın genel yayın yönetmeni var" dedi.

Olcayto, özellikle yaygın basında kadın yöneticilerin az olduğunu, ancak "yerel basında bu oran hem sahiplik hem de yöneticilik açısından sevindirici boyuta ulaştığını" söylüyor.
Yazılı basında kadın sayısı daha da az

Ulusal gazetelerin üst kademelerinde kadınların çok az sayıdaki varlığının, kadınların bir tercihi mi, yoksa imkan verilmemesinden mi kaynaklı olduğuna ilişkin soruya ise Olcayto şöyle yanıt verdi:

"Kadın gazetecilerin yazılı ya da görsel basında yer almak istemediklerini düşünmüyoruz. Tersine günümüzde kadın gazeteciler arasında hem sayıca hem nitelik açısından çok bilgili ve yetenekli editörler, muhabirler ve yazarlar var. Sorun onlar istese de üst kademelerde göreve getirilme şansı onlara verilmiyor."

'Sosyal medya kadınlar için daha rahat bir ortam'

Yazılı basında çalışan kadınların sayısı, internet ve televizyonlara kıyasla çok daha az. Gazetelerde genel yayın yönetmenliği ve yazı işleri müdürlüğü gibi üst konumlarda kendine yer bulmakta sıkıntı çeken kadınlar, gazetelerin internet siteleri ya da internet haber sitelerinde kendilerine daha fazla yer bulabiliyor.

TGC Başkanı Olcayto bunu da şöyle yorumluyor: "Sosyal Medya kadınlar için daha rahat bir ortam. Erkek yöneticilerin baskı uygulamadığı, mobing yapmadığı rahat bir çalışma alanı. Çoğu kadın gazeteci de kendi uzmanlık alanına göre, kendi portallarını kurararak sosyal medyada boy gösteriyor. Oysa gazetelerde her konuda olduğu gibi kadınların yetenekleri ne olursa olsun barınmaları pek olası görünmüyor. Erkek toplumunun çoğunlukta olduğu konumlarda kadınların çeşitli sorunlarla karşılaştığı bilinen gerçeklerdir. Sosyal medya tercihi bu açıdan kadınlara daha çekici gelebilir."

Yaygın basında erkeklerin uzun yıllardır benzer oranlarda üstünlük sağlamasına rağmen, Olcayto bu konuda umutlu görünüyor ve yıllar alacak olsa da, er ya da geç kadınların basın mesleğinde yönetim kademesine ulaşacaklarını ve şimdiden bunun küçük de olsa sinyalleri olduğunu belirtiyor.

Yerel medyada kalifiye eleman sorunu

TÜİK'in açıkladığı verilerde Türkiye genelindeki gazete ve dergilerin yayın bölümünde çalışan gazetecilerin sadece yüzde 56'sının 4 senelik üniversite mezunu olduğu göze çarptı. The Wall Street Journal Türkiye'ye konuşan ve verinin toplanması sırasında alan uygulamasında da çalıştığını ifade eden TÜİK yetkilisi bu oranın genellikle yerel medya çalışanlarından dolayı bu kadar düşük çıktığını öne sürdü. "Yerel medyada maalesef kalifiye eleman konusunda bazı eksiklikler bulunuyor. Ancak yerel medya kuruluşları genelde maksimum 1,000 tirajlı gazetelerden oluşuyor. Bunların hazırlanmasında çok fazla kalifiye elemana ihtiyaç duyulmuyor," şeklinde görüş bildirdi.

Basın-yayında gazeteci sayısı azalıyor

Öte yandan yazılı basının hem yayın hem de basım ve dağıtım bölümlerinde çalışan kadınların sayısındaki azalma, erkeklere kıyasla dafa fazla olsa da, yayın bölümlerinde çalışan erkeklerin sayısındaki düşüş, kadınlara kıyasla iki kat daha hızlı gerçekleşti.

Yazılı medyanın yayın bölümlerinde çalışanların erkeklerin toplam çalışanlarına oranı yüzde 64. Gazete ve dergilerin yayın bölümünde çalışan erkek gazeteci sayısı 2012 yılında 54 bin 798'ken 2013 yılında 51 bin 843'e düştü. Yayın bölümünde çalışan kadın gazeteci sayısı ise 2012 yılındaki 18 bin 891'den 2013 yılında 18 bin 332'ye geriledi. Böylece 2012'den 2013 Kasım ayına kadar toplamda yazılı basının yayın bölümünde çalışan gazeteci sayısı 3 bin 514 azaldı.

Gazete ve dergilerin en ağırlıklı içerik türüne göre sayısına bakıldığında kurumsal, moda, magazin ve alışveriş içerikli yayınların sayısında önceki yıla göre ciddi artış görülürken edebiyat-tarih, sanat, kültür-turizm ve bilim içerikli yayınların sayısı düştü. Bu sırada 2009 yılında ekonomi-ticaret-finans içerikli yayınların sayısı 215'ken 2013'te bunun 237'ye çıkması dikkat çekti.