316 AKP milletvekilinin imzasıyla Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Başkanlığı'na sunulan ve partili cumhurbaşkanlığı sistemini öngören anayasa değişikliği teklifi dün yapılan oylamanın ardından bugün madde madde görüşülmeye başlandı. Bugün saat 15:00'da görüşülmeye başlanan 1.madde için oylama sona erdi.

Meclis’te anayasa değişiklik teklifinin ilk maddesi üzerine görüşmeler sırasında siyasi partiler adına konuşmalar yapıldı. Değişikliğin ilk maddesi yargı bağımsızlığı için yapılmak istenen düzenlemeyi içeriyor.
"Vatandaşın hukuka güveni artacak"

Değişikliğin ilk maddesi olan Anayasa’nın 9. maddesine ‘Bağımsız’ ibaresinden sonra ‘ve tarafsız’ ibaresinin eklenmesi üzerine ilk sözü Anayasa Komisyonu Başkanı Reşat Petek aldı.

Petek, “Bağımsızlık ya da tarafsızlığın maksadı adaletin tecelli etmesidir. Hukuk devletinin güvencesi olarak yargının gerçekten tarafsız ve bağımsız hareket ettiğinde vatandaşın hukuka güveni artacak” diyerek düzenlemeyi savundu.

Petek’in ardından HDP adına söz alan İstanbul Milletvekili Celal Doğan, “İnşallah sayın Binali Yıldırım son başbakan olmaz” diyerek, konuşmasına başladı.

Doğan, şöyle konuştu:

“Yıllardır Türkiye’de güvenlikçi politikaların bizi getirdiği noktayı görüyoruz. Dün PKK ile mücadele ediliyordu, bugün IŞİD diye bir bela çıktı karşımıza. Yetmedi 15 Temmuz’dan sonra yılan besler gibi beslediğimiz FETÖ bu ülkenin başına bela oldu. FETÖ’nün boyutlarını görebildiğim kadarıyla buzdağının ancak bir kısmını görebiliyoruz. Bu nedenle de burada siyasi partilere düşen görev bu şiddetin önlenmesi konusunda tavır almak ve karşısında durmaktır.”

Hükümetin CHP’ye dönük baskı politikalarına ilişkin de konuşan Doğan, CHP sıralarına dönerek, “Bu daha elifi; daha bası var. Karşılaştığınız baskılar daha işin başı, daha işin başındasınız” dedi.

Anayasa değişikliği teklifinin geneli ve başkanlık sistemine ilişkin konuşan Doğan, “Buradaki mesele rejim değişikliği meselesi olmayabilir, ama bütün yetkilerin merkeze taşındığı Türkiye’de demokrasiden koparsanız. Başkanlık sistemi bir anda gündeme getirildi. Merak ettim; Türkiye’de fiili durumu anayasal çerçeveye almanın nedeni acaba bir tehlikeyi bertaraf etme arayışı mıdır? Gelecek tehlikeyi bertaraf edecek demokrasidir” dedi.

MHP adına konuşan Milletvekili Mustafa Kalaycı ise “Türk milletinin içinde olmadığı hiçbir hedefi kabul etmeyiz. MHP doğruyu nerede görürse orada olur” dedi.

"Yargı yetkisi tek kişiye teslim edilecek!"

CHP adına konuşan Grup Başkanvekili Bülent Tezcan ise maddeye ilişkin yargının anayasaya yazmakla bağımsız olamayacağını söyledi ve “Teklife baktığımızda bundan sonraki düzende yargı yetkisini tek kişiye teslim etmiş bir düzenleme ile karşı karşıyayız” dedi.

Tezcan, konuşmasına şöyle devam etti:

“Bu düzenlemede sadece HYSK’yi ortadan kaldırılmıyor. AYM’nin yapısında değişiklik yok ama AYM’nin 15 üyesinin 12’sini Cumhurbaşkanı; 3’ünü de partili cumhurbaşkanının hakim olduğu Meclis seçiyor. Bir kişi AYM’yi de yürütecek. Bu sistem bir kişiye suç işlediğinde kendi hakimini tayin etme yetkisini getiriyor. Bir partinin siyasi genel başkanı il ve ilçelerde hakim ve savcıları belirleyecek. Bu nasıl bir hırstır. Bu makamlar yarın başkasının elinde olur. Bir siyasi partinin genel başkanı mahkemeleri belirleyecek böyle bir ülkede yaşamak ister misiniz?”

Yapılan konuşmaların ardından 1. maddenin oylamasına geçildi.

Teklifin birinci maddesi şöyle:

7/11/1982 tarihli ve 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 9 uncu maddesine “bağımsız” ibaresinden sonra gelmek üzere “ve tarafsız” ibaresi eklenmiştir.

   Tartışmalı oylama

316 AKP milletvekilinin imzasıyla Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Başkanlığı'na sunulan ve partili cumhurbaşkanlığı sistemini öngören anayasa değişikliği teklifinin maddelerinin görüşülmesine başlanması 338 oyla kabul edilmişti. Oylamada bazı vekillerin açık oy kullanması muhalefet tarafından eleştirilmişti.

Oylama süreci

Anayasanın değiştirilmesi hakkındaki tekliflerin Genel Kurul'da iki defa görüşülmesi gerekiyor. Bu uygulama Anayasanın 175'inci maddesiyle düzenleniyor.

Usulü TBMM İçtüzüğü'nün 93’üncü maddesi düzenliyor. Buna göre ikinci görüşmeye birinci görüşmenin bitiminden 48 saat geçmeden başlanamıyor. İkinci görüşmede yalnızca maddeler üzerinde verilmiş değişiklik önergeleri görüşülüyor. Birinci görüşmede ise üzerinde değişiklik teklifi bulunmayan bir madde hakkında ikinci görüşmede önerge verilemiyor.

Değişiklik için yine üye tam sayısının 5'te üç çoğunluğu gizli oyla aranıyor.

Anayasanın değiştirilmesi

MADDE 93– Anayasa değişiklik teklifleri, diğer kanun tasarı ve tekliflerinin görüşülmesindeki usule tabidir. Ancak, bu teklifler Genel Kurulda iki defa görüşülür.

İkinci görüşmeye, birinci görüşmenin bitiminden kırksekiz saat geçmeden başlanamaz.

İkinci görüşmede yalnızca maddeler üzerinde verilmiş değişiklik önergeleri görüşülür, birinci görüşmede üzerinde değişiklik teklifi bulunmayan bir madde hakkında ikinci görüşmede önerge verilemez.

Anayasada değişiklik tekliflerinin kabulü

MADDE 94– Anayasada değişiklik tekliflerinin birinci ve ikinci görüşmelerinde, maddelerin kabulü ile ikinci görüşmenin sonunda tümünün kabulü üye tamsayısının beşte üç çoğunluğunun gizli oyu ile mümkündür.

Birinci görüşmede gerekli çoğunlukla kabul oyu alamayan bir madde ikinci görüşmede de gerekli çoğunlukta kabul oyu alamamışsa reddedilmiş olur.

Teklif hakkında verilen değişiklik önergesinin kabulü halinde, kabul için gerekli beşte üç çoğunluğun tespiti için bu önergenin oylanması gizli oylama suretiyle tekrarlanır.