Soma’da 301 işçinin ölümüne neden olan maden faciasına ilişkin hukuki süreç Pazar ( 18 Mayıs 2014) günü başladı. Faciadan 6 gün sonra hareket geçen savcılık Soma Holding CEO’sunun da aralarında bulunduğu 24 kişiyi gözaltına aldı, 5 kişi tutuklandı. 

Wall Street Journal Türkiye’den Ayşegül Akyarlı Güven, facianın yaşandığı maden ocağının sahibi Soma Holding AŞ hakkında bilmeniz gereken 10 gerçeği derledi.

İşte 2011 yılında zarar, 2012 yılında kâr eden Soma Holding hakkında bilmeniz gereken 10 gerçek:

1) Şirkette en büyük pay Alp Gürkan'ın 

Facianın yaşandığı madeni işleten Soma Kömür AŞ adlı şirketin ortaklık yapısına bakıldığında Alp Gürkan'ın oğlu Can Gürkan'ın %25, Alp Gürkan'ın yüzde 17 bireysel hissesi var. Müzeyyen Nazlı Asafrana'nın yüzde 5 hissedar olduğu Soma Kömür AŞ'de İsmet Kasapoğlu ve İsmail Hakkı Kalkavan'da hissedar. Ama payları on binde 1'in bile altında. Şirketin en büyük ortağı ise %53 pay ile Tilaga Madencilik AŞ'nin. Ancak Alp Gürkan'ın Tilaga Madencilik'deki yüzde 53 payı da hesaba katılınca, kendisinin Soma Kömür AŞ'deki toplam payı yüzde 44'e çıkıyor. Can Gürkan'ın Tilaga'daki payı ise yüzde 1'in bile altında olduğu için aslında Soma Kömür AŞ'nin en büyük ortağının Alp Gürkan olduğu ortaya çıkıyor. Şirketin yüzde 20'si ise yurtdışında kayıtlı Saff Investments ve Tilaga Investments'a ait.

2) 2011'de zarar, 2012'de kar etmiş 

Soma Kömür 2011'de zarar 2012'de kar etmiş görünüyor. Şirketin Genel Kurul kararındaki kar dağıtım maddesinde bilanço ile ilgili bu bilgi yer alıyor

3) 3 yönetim kurulu üyesi var 

Şirketin 3 yönetim kurulu üyesi var. Bu isimler Alp Gürkan'ın oğlu Can Gürkan, Ramazan Doğruve Mustafa Yiğit. Şirketin Yönetm Kurulu Üyeleri bu yıl Ocak ayında değişmiş. Daha önce Yönetim Kurulu Üyeleri Alp Gürkan, Can Gürkan ve İsmet Kasapoğlu'ndan oluşuyordu. Bu 3 üye yönetim kurulu üyesi olarak aylık 3 bin TL huzur hakkı alıyordu. Yeni Genel Kurul'da ise Yönetim Kurulu Üyeleri'nin maaşları belirtilmiyor.

4) Maaş net değil ama sorumluluk çok net 

Soma Kömür AŞ'deki bu yıl göreve getirilen yeni yönetim kurulu üyelerinin maaşları genel kurul kararında belirtilmiyor ancak yetki ve sorumluluklar bir önceki Genel Kurul'a göre çok daha net. Kayıtlara göre şirketin iş ve işçi sağlığı, bu konuda tedbirlerin alınması, iş kazalarından doğacak hukuki ve cezai sorumluluklar şirket Yönetim Kurulu üyesi Ramazan Doğru'da. Şirketin maden hukuku kapsamında çevre hukuku kapsamındaki tek hukuki ve cezai sorumlusu da Ramazan Doğru. 

Mali mevzuat ve vergi hukuku kapsamında doğabilecek hukuki ve cezai sorumluluk ise Mustafa Yiğit'de. Yönetim Kurulu Başkanı Can Gürkan'a kalan herhangi bir sorumluluk yok.

5) Minsan adlı madeninde de sorumluluk gürkan'da değil 

Şirket Mersin'de Krom üretimi yapan Minsan Madencilik adlı şirketinde de benzer bir yönetim stratejisini hayata geçirmiş. Orada da yukarıda geçen tüm yetki ve sorumluluğu şirkette yönetim kurulu üyesi yaptığı Ercan Altınova'ya vermiş.

6) Basın toplantısında da söylemişti 

Alp Gürkan olayın dördüncü gününde yaptığı basın toplantısında da bilgiyi yöneticilerinden aldığını, yaşından dolayı madene hiç inmediğini, onların verdiği bilgilere göre şirketin bir ihmalinin olmadığını ifade etmişti. Gürkan'ın bu sözleri sorumluluk ve yetkiyi devretme kararı ile örtüşüyor. Bu arada dün gözaltına alınan 25 kişi arasında Ramazan Doğru da var.

7) Sadece Soma Kömür'de yönetimi bırakmış 

Alp Gürkan 2014'te Soma Kömür AŞ'nin yeni yönetim kurulunda yer almamış. Buna karşın Soma'nın en büyük ortağı konumundaki Tilaga Madencilik AŞ'deki Yönetim Kurulu Üyeliğinden ve Başkanlığı'ndan vazgeçmemiş. 76 yaşındaki Alp Gürkan, diğer yönetim kurulu üyeleri Can Gürkan ve Mustafa Yiğit ile birlikte bu şirkette yönetim kurulu üyesi.

8) 33 bin TL huzur hakkı 

Can ve Alp Gürkan Tilaga Madencilik'ten yönetim kurulu üyeliği karşılığı ayda 18 bin TL huzur hakkı alıyor. Bu ücrette hissedarlığından dopan kar payı yok. 2011'deki son genel kurula göre Soma Kömür'de de yönetim kurulu üyesi maaşı 3 bin TL. Alp Gürkan ise Soma Kömür Yönetim Kurulu'nda artık yok. Alp ve Can Gürkan eski ticari adı Gaia Yapı İnşaat olan Soma Holding'de de Başkan ve Başkan Yardımcısı olarak görev alıyor. Buradan da 15 bin TL maaş alıyorlar. Son Genel Kurul'da bir maaş miktarı belirtilmemiş ama maaşı sabit kalsa dahi aldığı Can Gürkan'ın 3 şirketten aldığı huzur hakkı 36 bin TL'yi, Alp Gürkan'ın yönetim Kurulu üyeliği huzur hakları toplamı ise 33 bin TL'yi buluyor. Bu arada Soma Holding'de Alp Gürkan yüzde 51, Can Gürkan yüzde 37.5 pay sahibi.

9) Soma Kömür'ün %20'si yurtdışı kayıtlı şirketlerin 

Alp Gürkan'ın yüzde 51 pay sahibi olduğu şirkette Saff Investments adlı yurtdışı kayıtlı bir şirket yüzde 25 paya sahip. Yine yurtdışında kayıtlı bir başka şirket olan Tilaga Holdings ise yüzde 14 pay sahibi. Yani Soma AŞ'nin büyük ortağı Tilaga Madencilik'te yurtdışı kayıtlı şirketlerin payı yüzde 39. Bu da facianın yalandığı Soma Kömür'de yüzde 20 oranında ortaklıklarının olduğu anlamına geliyor.

10) Can Gürkan'ın payını artırmış 

Soma AŞ'nin Şirketin 28 Aralık 2012'de gerçekleşen bir önceki Genel Kurul'una göre ortaklık yapısı değişmiş. O toplantı sırasında Alp Gürkan'ın şirketteki payı %45'miş. Tilaga Madencilik'in payı yüzde 43'te kalıyormuş. Can Gürkan'ın 2012 yılındaki payı binde 3'ü biraz aşıyormuş. Son Genel Kurul toplantısında yönetim kurulu üyelerinin maaşı yer almıyor. Ancak 2012 yılı Genel Kurul kararına göre Yönetim Kurulu üyelerinden Can Gürkan, Alp Gürkan ve İsmet Kasapoğlu bu görevlerine karşılık şirketten ayda 3 bin TL huzur hakkı alıyordu.