ABD’de Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın dostu kalmadığı konuşuluyor. Erdoğan karşıtı cephenin başını Savunma Bakanı Carter çekiyor. Bu yorumu Cumhuriyet'in Washington temsilcisi İlhan Tanır yapıyor. Önceki gün Amerikan Dış Pılitikasının vazgeçilmez dergisi Atlantic'te yayınlanan ve Obama'nın Erdoğan'a ağır sözler kullandığı röportajın ardından ABD ve Erdoğan gerilimin had safhaya tırmandığının perde arkası. İşte ayrıntılar

ERDOĞAN ABD'YE GİDECEK

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, Mayıs 2013’teki son Washington ziyaretinden beri bu ay ilk kez yeniden ABD başkentine dönmesi bekleniyor. Son ziyaretinde Erdoğan’a Washington’da adeta kırmızı halı serilmişti. Henüz Gezi Parkı protestolarının başlamadığı o ziyarette Erdoğan, bütün rahatsız edici otoriter eğilimlerine, demeçlerine ve Suriye politikasında Obama ile giderek daha fazla açılan makasa rağmen iyi karşılanmış, Beyaz Saray’da akşam yemeği, Rose Garden’da basın toplantısı, Dışişleri Bakanlığı’nda 2 saatlik öğlen yemeği düzenlenmişti.

‘Ne yaparsan yap bitir’

Şimdi bir başka Washington ziyareti arifesinde, başkentte Erdoğan’a karşı atmosfer her zamankinden daha zehirli. Öyle ki Erdoğan başkentin sokaklarında düşse ayağa kaldıracak Amerikalı dost bulamaz halde. Geleneksel olarak Türkiye müttefikliği ile tanınan ABD Savunma Bakanlığı da artık pozisyon değiştirdi. Türkiye’yi yakından takip eden bir uzmana göre Pentagon’da artık Erdoğan aleyhtarı hava hâkim.

ANAHTAR SÖZCÜK IŞİD İLE YETERİNCE MÜCADELE EDİLMEMESİ

Chuck Hagel’ın savunma bakanı olduğu dönemde ilişki henüz bu noktaya gelmemişti. Ancak Ash Carter döneminde Erdoğan’a bakış kötüleşti. Konuyu yakından takip eden uzmanlara göre Pentagon ile Ankara’nın arasını bozan, Carter’ın Türkiye’nin IŞİD ile mücadelede üzerine düşeni yapmadığına inanması oldu. İncirlik’in geç açılması da etkili oldu.

OBAMA SAVUNMA BAKANINA SERT ÇIKTI

Pentagon’a yakın kaynaklar durumu açıklarken aralık ayında Başkan Barack Obama’nın Savunma Bakanı Carter ile Pentagon’da yaptığı toplantıyı hatırlatıyor. Toplantıyı yakından izleyenlere göre görüşme sert bir havada geçti. Obama, Bakan Carter’a “Ash, ne yapıyorsan yap IŞİD’i bitir” dedi.

İNCİRLİK'E GELİP ANKARA'YA GİTMEME AŞAĞILAMASI

Pentagon’daki sivil yetkililere de yüklenen Obama “Yeni fikirlere ihtiyacım var, gidin ve bana IŞİD ile savaşta zafer için çözümler getirin” dedi. Başkan Obama bu toplantının ardından basına “Şimdi Ash Carter müttefiklerimizi ziyaret ederek IŞİD ile mücadelede ortaklığı artırmanın yollarını arayacak” dedi. Savunma Bakanı Ash Carter ise “müttefikleri görmek üzere” çıktığı gezide ilk durak olarak 15 Aralık’ta İncirlik’e indi ancak Ankara’ya gitmedi.

Ankara’da bir kaynağa göre Ash Carter’ın “aşağılama” olarak değerlendirilebilecek bu hareketi karşısında Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “tepesi attı.” Carter o gün İncirlik’te 10 saat kalmasına rağmen Erdoğan veya Davutoğlu ile görüşmeyerek onları ne ölçüde müttefik gördüğünü göstermişti. Zira İncirlik’ten sonra Bağdat’ta Irak Başbakanı Haydar Abadi ile, Erbil’de de Mesud Barzani ile buluştu. On yıllardır Pentagon’la “otomatik pilotta” giden ilişkinin seyrinin değiştiği ortadaydı.

Destekçileri gitti

Pentagon’dan bir kaynak Carter’ın Türkiye’ye yaklaşımını “taş gibi” sözleriyle ifade etti. Bakan yardımcısı Derek Chollet, Türkiye lehine pozisyon belirtiyordu. Ancak Chollet görevden alındı. Pentagon’un istihbarat birimi DIA, Türkiye’nin Suriye’ye giden cihatçıların arkasında durduğu yönündeki raporu ile Türkiye aleyhine sesleri güçlendirdi. Pentagon’da Türkiye’nin tartışıldığı bir toplantıda söz alan ABD’nin eski Türkiye büyükelçileri Eric Edelman, Ross Wilson ve James Jeffrey’nin yorumları da Erdoğan hakkındaki negatif kanıyı sağlamlaştırdı.

Rus jeti kızdırdı

Başkentin önemli düşünce kuruluşu Woodrow Wilson Center’in Ortadoğu direktörü Henri Barkey de Pentagon’un Türkiye’ye karşı soğuk olduğunu doğruladı. Barkey, Türkiye’nin 24 Kasım’da Rus jetini düşürmesinin Pentagon’da tepki ile karşılandığını anlatırken Rusların S400 kalkanını Suriye’ye getirmesiyle koalisyon güçlerinin işlerinin zorlaştığını düşündüklerini hatırlattı. Ancak Türkiye ile Pentagon’un Irak’ın işgali döneminde de ciddi anlaşmazlık yaşadığını hatırlatarak “Türkiye her şeye rağmen NATO’nun ana parçalarından biri” yorumunu yaptı.

Yüz yüze görüşme zor

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Başkan Obama ile 29-31 Mart’ta Washington’da düzenlenecek Nükleer Zirve’de ikili bir görüşme yapmayı umuyor. Zirvenin yapılacağı konferans binasının odalarından birinde bir görüşme olması mümkün görünüyor ama kesinleşen bir şey yok. Çeşitli telefon görüşmeleri ile ikna edilemeyen Erdoğan’la yüz yüze yapılacak yeni bir görüşmenin bir şey değiştireceğine inanan kalmamış gibi. Ama Obama görevinin bu son dönemecinde IŞİD’e karşı alabileceği her yardıma muhtaç ve Erdoğan’ı düşman haline getirmek istemiyor. Bu çerçevede Washington’da bulunduğu sırada Erdoğan’a Beyaz Saray’dan herhangi bir ihtimam gösterilmesini bekleyenler hayal kırıklığına uğrayabilir. Erdoğan ayrıca Maryland’daki Türk Camii’ni de açacak. Bu açılışa yıllardır Ankara’dan gelen bütün tekliflere rağmen Başkan Obama’nın katılacağı sanılmıyor.

Kobane gezisi mesajdı

Başkan Obama’nın aralık ayında “Ash, ne yapıyorsan yap IŞİD’i bitir” dediği toplantının ardından Ash Carter kendisinden talep edilen çözümü YPG’de buldu. YPG, IŞİD ile olan savaşı kazanmakta kilit aktör olacaktı. Rusların da YPG’ye ilgi duyduğu bir dönemde Pentagon, PYD’yi kaybetmemekte kararlı olduğunu, IŞİD’e karşı koalisyonun özel temsilcisi Brett McGurk’ü Kobane’ye göndererek gösterdi. Öğrenilenlere göre McGurk’ün Kobane ziyareti tamamen Foggy Bottom’dan (ABD Dışişleri Bakanlığı) habersiz planlandı ve gerçekleştirildi. Öyle ki seyahat için Pentagon uçakları kullanıldı.

İngilizler şaşırdı

Beyaz Saray’ın onayıyla yapılan bu ziyarette Pentagon, PYD’nin alternatifsiz müttefik olduğunu dosta düşmana gösterme kararı aldı. Erdoğan’ın “düşmanı” PYD ile görüşülmesi ve bunun kamuoyu ile paylaşılması da Pentagon’un onayıyla yapıldı. Öyle ki McGurk ile birikte Kobane’yi ziyaret eden İngiliz ve Fransız istihbarat yetkilileri “offthe- record” olduğunu düşündükleri ziyaretin basına yansımasıyla zor durumda kaldı. Geziden habersiz bırakılan ABD Dışişleri Bakanlığı ise buna rağmen Türk meslektaşlarına açıklama yapmaya mecbur kaldılar.