Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı'nın eğer yeniden görevi uzatılmazsa son kurul toplantısına katılacağı gün yarın. Toplantının çok önem arzeden özelliği ise Erdoğan ve Saray danışmanlarının sık sık dile getirdikleri "Faiz İndirimi" konusunda piyasalarda beklentiler oluşmuş olması.

PİYASA YORUMCULARI İKİYE BÖLÜNDÜ

Ekonomi çevreleri bu konuda tam bir ikiye bölünmüşlük yaşıyorlar. Bazılar bu güne kadar üzerinde oluşturulan müthiş baskılara ve eleştrilere rağmen izlediği politikalardan ödün vermeyen Erdem Başçı'nın son toplantısında kararını değiştirmeyeceğini ileri sürerken, diğer kesim Erdem Başçı'nın üzerinde ki baskıdan değil artık şartların olgunlaşması nedeni ile faizlerde küçük bir indirime gidebileceğini ileri sürüyorlar.

PİYASALARDA KUŞKU VAR

Ancak piyasalarda büyük bir kuşku hakim. Çünkü bir çok uzmana göre piyasa koşullarında asla bir düzelme sözkonusu değil. Borsa ve Dolar kurları üzerinde gizemli ellerin operasyon yapmaları sonucu oluşan sözde iyileşme görüntüleri oluşturuluyor. Öte yandan Yine aynı çevreler son gelen verilerin gerçek olup olmadıkları konusunda kuşkulu olduklarını söylüyorlar. 

PİYASALAR NASIL BİR YÖN ALACAK

Bu karmaşada sadece bir gün kalan toplantı kararları piyasalara nasıl bir yön verecek bilinemiyor. Küçük ya da büyük bir faiz indiriminin Dolar'da 3 sınırına yaklaşacak bir sıçrama etkisi yaratacağı beklense de bunun kısa bir sürede gerçekleşmesinin mümkün olmadığını ileri sürenlerde var. Üstelik Merkez Bankası'nın faiz indirimine gitmeyeceği yönündeki görüşler daha ağırlıklı. İndirim olmadığında ise uzmanlar Dolar'ın kısa süreli bir düşüş yaşayacağını ve uzun süredir izlediği yatay çizgide bir süre daha kalacağını düşünüyorlar. Ancak karar ne olursa olsun Merkez bankası yine tartışmaların içerisine çekilecek. Bu bile Dolar'ın yeniden sıçrama yapmasına yetecek bir gelişme olacaktır.

MERKEZ BANKASININ SİCİLİ BOZULACAK MI

Erdoğan'ın ısrarla üzerinde durduğu faiz indirimi konusunun diğer muhatabı Merkez Bankası üzerine bu denli siyasi baskı kurulması ekonomik çevrelerce eleştiriliyor. Bazı uzmanlar bu baskı sonucu düşürülecek olan faizin uzun ömürlü olmayacağını, Merkez bankasının sıkı duruş politikası üzerinde olumsuz algı yaratacağını ileri sürüyorlar. Öte yandan sitemizin 2015 yılında yazdığı Merkez bankası Kimin yazısı büyük ilgi görmüş ve binlerce kişi tarandan okunmuştu. İşte o yazıdan günümüzü ilgilendiren bölüm.

MERKEZ BANKASININ YAPISI

Öte yandan Merkez bankasının özerkliği tartışmalarıda sürüyor. Aslında Merkez Bankası çoğu kişinin sandığı gibi bir devlet kuruluşu değil. Özerk yapısının dışında Merkez bankasının  ticari bir şerket olduğunu pek az kişi bilir. Diğer şirketler gibi ticari faliyetlerinden dolayı kar eder, tıpkı diğer şirketler gibi ortakları vardır.

TC. MERKEZ BANKASI KİMİN ? 

 Erdoğan’ın “135 milyar döviz rezervi var” dediği Merkez Bankası’nın ortakları kim? 22 mayıs 2013 'den beri ekonomi piyasalarında deprem üzerine deprem yaşayan Türkiye ekonomisinin, en önemli aktörlerinden biri olan TC. Merkez Bankası krize çareler üretmeye çalışıyor. Peki ekonomimizde çok önemli bir rolü olan bu bankanın sahibi kim? Çoğumuz TC. Merkez Bankası denilince devletin bir kurumu olarak düşünürüz. Oysa TC Merkez Bankası özel bir yasa ile kurulmuş bir şirketten ibarettir. Diğer şirketler gibi ticari faliyetlerinden dolayı kar eder, tıpkı diğer şirketler gibi ortakları vardır. Jontürk adlı haber sitesi bu soruya yanıt veren bir haber yayınlamış.

ADLARI AÇIKLANMAYAN ORTAKLAR

Evet, AKP Genel Başkanı ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, her fırsatta “Merkez Bankası’nda şu kadar dövizimiz var, şu kadardan aldık bu kadara getirdik” diye övündüğü Türkiye Cumhuriyet (Cumhuriyeti değil) Merkez Bankası’nın ortaklık yapısında çok ilginç detaylar bulunuyor. Hazine’nin payının yüzde 55 olduğu bankada kalan yüzde 45 ise bankalar ile adları bir türlü açıklanmayan tüzel ve gerçek kişiler arasında paylaşılıyor.

ÇOĞUNLUK HAZİNEYE AİT

Merkez Bankası’nın sermayesi, Bankacılık Kanunu’nun 5. maddesi gereğince her biri 0,10 TL itibari kıymette ve tamamen ödenmiş bulunan 250.000 hisseden oluşan 25.000 TL tutarındaki ödenmiş sermaye ile 30 aralık 2003 tarih ve 25332 sayılı resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 5024 sayılı kanun hükümlerince ödenmiş sermaye kaleminde yapılan işlem sonucu 46.208.524 TL tutarındaki enflasyon düzeltmesi farkından oluşuyor . Bu sermayenin yüzde 55.12′si A sınıfı, yüzde 25.74′ü B sınıfı, yüzde 0.02′si C sınıfı, yüzde 19.12′si de D sınıfı hisselerden oluşuyor.

İŞTE O ORTAKLAR

A sınıfı hisselerin tamamı Hazine’ye ait.
 
B sınıfı hisseler ise şöyle dağılıyor:
 
Ziraat Bankası  %19,23
Garanti Bankası %2,48
İş Bankası. %2,33
Halkbank %1,11
Yapı ve Kredi Bankası %0,55
Akbank %0,03
Türk Ekonomi Bankası %0,01
 

Milli bankalar dışında kalan diğer bankalarla, imtiyazlı şirketlere tahsis edilen, 15.000 adet hisse senedi ile sınırlandırılan ve toplam hisselerin yüzde 0,02 si olan 54 adet C sınıfı hisse senetlerinin tamamı ING Bank’a aittir (Bu hisseye daha önce Oyak Bank sahipti. Satışın ardından hisseleri ING Bank’a geçti).
 

MUAMMALI HİSSELER
 
Bunlar Merkez Bankası’nın yüzde 19.12′lik sermayesini oluşturan ve bazı gerçek ve tüzel kişilere ait olduğu belirtilen D sınıfı hisseler.
 
Ve bu ortakların kimler olduğu  TBMM’de bu konuyla ilgili  soru önergesi verilmiş olsa da açıklanmadı.
 
Buna karşın, D sınıfı hisse sahiplerinden birinin Adnan Behar adlı Musevi bir Türk vatandaşı olduğu basına yansıdı. Bahar Menkul Kıymetler’in sahibi olan Adnan Behar, Merkez Bankası’nın büyük miktarda kâr etmesine rağmen, bu karın ortaklara yansıtılmadığını belirterek şikayetçi olmuştu.
 
Merkez Bankası’nın 2013 yılı kârının 5 milyar TL civarında olduğu tahmin ediliyor.
 
Şimdi bu ortaklık yapısından hareket edildiğinde Merkez Bankası’na “milli” denmesi mümkün mü ve de bankanın döviz ve altın rezervlerinin “garantide” olduğu söylenebilir mi?

KURULUŞ YASASI DİĞER BANKALARDAN FARKLI

Tc. Merkez Bankası için jontürk haber sitesinde yer alan haber bu da olsa, bankanın özel yasa ile kurulduğunu ve yönetim yapısının "özerk" olduğunu not etmemiz gerekir. Ancak özerk olduğunu düşündüğümüz diğer kurumlar gibi, iktidar erki tarafından atanan yönetiminin ne kadar kendi kararlarını verdiği konusunu da akıldan çıkartmamamk gerekiyor. Tc Merkez bankasının son bir zamanlarda aldığı kararların tümünün Başbakan Erdoğan tarafından "memnuniyetle" karşılanmadığını biliyoruz. Bu kararlarında "kirizde olan" ekonominin sürekli banka kaynaklarından sübvanse edildiği anlamına geldiği net. Bu nedenle Merkez Bankası  şartların oluşmadığı bir piyasa ortamında faiz artırımını riskli görüyor. Ancak üzerinde ki baskı o denli ağırlaştı ki faiz indirimi kaçınılmaz bir hale gelmiş olabilir.