Irak Şam-İslam Devleti’nin (IŞİD) ABD’nin Irak’ta düzenlediği hava operasyonlarına misilleme olarak kayıp Amerikalı gazeteci James Foley’nin başını kestiğini öne sürdüğü video dünyada şok etkisi yarattı.

Guantanamolu mahkûmlara olduğu gibi turuncu bir giysi giydirilen Foley son sözlerinde ailesiyle vedalaşırken ölümünden ABD’yi suçladı.

Foley’nin başında elinde bıçakla duran siyahlar giymiş celladın ise Londra yerlisi gibi bir aksanla konuşması İngiltere’yi alarma geçirdi. Başbakan Cameron acilen tatilden geri döndü. İngiliz istihbaratı ise araştırıyor: “Guantanamo’dan çıkmış bir mahkûm mu, yoksa İngiltere’den bölgeye gitmiş bir savaşçı mı?”

ABD’li gazeteci James Foley’nin Irak Şam İslam Devleti (IŞİD) örgütü tarafından önceki gece kafasının kesildiği iddia edilen görüntülerin paylaşılması dünya kamuoyunu ayaklandırırken birçok tartışmayı da beraberinde getirdi. 40 yaşındaki deneyimli fotomuhabir Foley’nin yanında, siyah forma içindeki gözleri dışında yüzü tamamen maskeli IŞİD militanının İngiliz aksanıyla konuşması, gözleri İngiltere’ye çevirdi. İngiliz istihbaratı militanın İngiltere’den örgüte katılmış bir cihatçı mı yoksa ABD’nin Küba körfezinde yer alan Guantanamo hapishanesinden serbest bırakılan eski bir mahkûm mu olduğu üzerine araştırma başlattı. İngiltere Başbakanı Cameron, yaz tatilini yarıda keserek IŞİD sorunuyla ilgili acil toplantılar düzenlemek üzere başkent Londra’ya döndü. Cameron, Twitter’daki hesabında, “Şayet gerçekse, Foley’nin öldürülmesi şok edici” dedi.

İngiltere Dışişleri Bakanı Philip Hammond, BBC’ye yaptığı açıklamada, videodaki militanın İngiliz aksanıyla konuştuğunu kabul ederek görüntülerin gerçek olduğunu düşündüğünü söyledi.

Görüntüler karşılaştırılıyor

Hammond, “Son nefesimize kadar IŞİD’le mücadele edeceğiz. Ciddi oranda İngiliz vatandaşının bu korkunç infazlarda yer aldığını biliyoruz ve yeniden ülkeye dönmek isteyen bu kişiler ulusal güvenliğimiz için doğrudan bir tehdit oluşturuyor” dedi. Hammond’un bu açıklaması, militanın cihatçı olma ihtimali üzerinde durulduğu yönünde yorumlandı. Avrupalı bir istihbaratçının Amerikan Washington Post gazetesine verdiği bilgiye göre ise, İngiliz hükümeti, özel bir ekiple söz konusu videoda Londra veya İngiltere’nin güneyine ait bir aksanla konuşan militanla, Guantanamo’dan serbest bırakılan mahkûmlara ait videolar ve şimdiye kadar cihatçı olduğu bilinen İngilizlerin görüntülerini karşılaştırarak, militanın kimliğini deşifre etmeye çalışıyor. Videoda, Foley’ye Guantanamo mahkûmlarına giydirilen turuncu tulum benzeri bir kıyafet giydirilmesi Guantanamo cihatçılarının bir mesajı olarak yorumlanıyor. 

Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Sözcüsü Hayden, “İstihbarat birimlerimiz videonun doğruluğunu araştırıyor” dedi. Gazetecinin annesi Diana Foley, Facebook’ta paylaştığı mesajda, “Oğlumuz Jim’le hiç bu kadar gurur duymamıştık. O, hayatını Suriye halkının çektiği acıları dünyaya duyurmaya adadı” diyerek videoyu gerçek kabul ettiğini açıklamış oldu.

Kardeşe mesaj: ‘Ölümümü imzaladınız’

Foley, son anları olduğu iddia edilen videoda, ABD ordusunda Hava Kuvvetleri’nde çalışan kardeşi John’a seslendi. “John, bu çağrım sana. Irak’ı bombalamak kimin kararıydı bir düşün. Aslında kimi öldürdüler? O kararı alırken beni ya da ailemizi düşündüler mi? Ben, o gün öldüm John. Meslektaşların o bombayı attıkları gün, benim de ölüm fermanımı imzaladılar. Keşke daha fazla zamanım olsaydı... Sanırım, her şeyden öte keşke Amerikalı olmasaydım” derken duyuluyor. Bu ifadeleri, Foley’nin iradesiyle mi beyan ettiği ise bilinmiyor. Nitekim, sosyal medyada da Foley’nin başında boğazına bıçak dayamış bir militanın yanında çaresizlikten, zorla bu açıklamayı yaptığı yorumları sıkça yer aldı. Bazı kullanıcılar ise görüntülerin doğru olmadığını ve Foley’nin yaşadığını iddia ettiler.

Öğretmenliği bırakıp gazeteci olmuştu

New Hampshire eyaletinin Rochester kentinden Diane ve John Foley çiftinin en büyük oğlu olan James Foley, çevresi tarafından dürüstlüğü ve cesaretiyle tanınıyor. 1996 yılında çalışma hayatına öğretmenlik yaparak başladı. 2000’lerde Northwestern Üniversitesi’nde aldığı eğitim sonrası gazetecilik hayatına atılan Foley, Amerikan askerleriyle Irak ve Afganistan’a giderek bir süre fotomuhabirlik yaptı. GlobalPost ve AFP gibi basın kuruluşları için çalışan Foley’nin ismi, Libya’da kaçırılmasıyla gündeme gelmişti.

2011’de Libya’da kaçırılmış ve altı hafta rehin tutulduktan sonra serbest kalmıştı. Foley, daha sonra “kaçırılan gazeteci” diye anılmayı reddettiği için bu olayla ilgili pek fazla yorum yapmak istememişti. Foley, daha sonra 22 Kasım 2012’de Suriye’de kaçırıldı. Türkiye sınırına yakın İdlib’de Taftanaz köyü yakınlarında kaçırılan Foley için Şebbihalar tarafından kaçırılıp rejime teslim edildiği iddiaları gündeme gelmişti. Rejimin elinde olduğu düşünülürken, IŞİD’in elinde olduğunun ortaya çıktığı Foley’nin, IŞİD’le Esad güçleri arasında takas edildiği tahmin ediliyor.

İngiliz basını: İngiliz cellat

İngiliz basını, Foley’yi öldürdüğü öne sürülen militanın İngiliz olduğuna yönelik iddiaları pek fazla kuşkuya yer bırakmadan verdi. Manşetlerde, “İngiliz cellat” vurgusu öne çıktı. Daily Mail gazetesi, “Hükümet, ABD’i gazetecinin kafasını kesen IŞİD celladının İngiliz olduğuna inanıyor” başlığı atarken, The Times gazetesi, “Gazetecinin bir İngiliz tarafından öldürülmesi üzerine Başbakan tatilden döndü” manşetini kullandı. Daily Mirror gazetesi ise “Uzmanlar cihatçının Londralı olduğunu söylüyor” dedi.

Obama tatili kesecek mi

Irak operasyonu ve Missouri eyaletinin Ferguson kentinde siyahi bir gencin polis tarafından öldürülmesi üzerine çıkan olaylar sonrası tatilini iki günlüğüne yarıda keserek Washington’a dönen ABD Başkanı Obama, Foley’nin öldürüldüğü haberini Hava Kuvvetleri’ne ait uçağında aldı. Martha’s Vineyard adasına geri dönen Obama, ilk aşamada herhangi bir açıklama yapmadı. Beyaz Saray Basın Sekreteri Yardımcısı Eric Schultz, Başkan’ın Ulusal Güvenlik birimi tarafından bilgilendirildiğini ve konuyla ilgili haberdar edildiğini söyledi.