Hükümetin hazırladığı 126 maddelik torba yasa tasarısındaki, 'internet ortamında yargı kararı olmaksızın sansür mü uygulanacak' endişesi yaratan 13 maddelik düzenleme Meclis Plan ve Bütçe Komisyonu'nda kabul edildi.

Meclis Genel Kurulu'nda önümüzdeki hafta görüşülecek tasarıyla Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı'na (TİB) 'özel hayatın gizliliğinin ihlali' gerekçesiyle, yargı kararı olmaksızın erişim engelleme kararı alabilecek.

Meclis Plan ve Bütçe Komisyonu'ndan, 5651 sayılı ''İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun''a eklemeler yapılmasını da içeren torba yasa teklifindeki 13 madde geçti.

Komisyon, çarşamba günü saat 11.00'de görüşmelerine başladı. Pazartesi geceyarısı torba tasarıdaki 92'nci madde kabul edilerek, internet ortamıyla ilgili ilk madde komisyondan geçmişti. Dün ise, 93'ncü maddeden başlayan görüşmelerde internette ilgili toplam 12 madde bazıları önergelerle değiştirilerek kabul edildi.

Hükümet ‘kritik maddede’ geri adım atar gibi mi yaptı?

En dikkat çekici önerge değişikliği ise, 101. madde 8. fıkradaki ''özel hayatın gizliliğinin ihlalinde gecikmesinde sakınca var gerekçesiyle, TİB Başkanı veya TİB'in ilişkili olduğu Bakan'ın emri doğrultusunda TİB'in erişim engellenmesi yapması'' yolunu açan düzenlemede oldu. Buradaki ''TİB'in ilişkili olduğu Bakan'ın emri'' ifadesi, AK Parti önergesiyle çıkarıldı. Böylece hükümet, tasarıdan 'kısmen geri adım' atmış oldu.

Ancak unutulmamalı ki TİB Başkanı her koşulda 'üst amiri' durumundaki Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı'ndan emrine uymakla da yükümlü. Dolayısıyla bunun ayrıca kanunda belirtilmesinde gerek olmadığı sonucu söz konusu.

Komisyon'un kabul ettiği üzere 101’inci maddeye göre, TİB Başkanı, yargı kararı olmaksızın mevcut yasadaki 'katalog suçlar' dışında, 'özel hayatın gizliliği' gibi 'kimi ve neye göre' gibi tartışmalara açık muğlak bir ifadeyle internette herhangi bir içeriğe erişim engellemesi yapabilecek.

Komisyon'da internet ile ilgili hangi düzenlemeler kabul edildi?

92. Madde: Bu madde ile devamındaki maddelerde geçecek kavramlar, tanımlamalarıyla birlikte kanuna ilave edildi. Bu kavramlar, Erişim Sağlayıcılar Birliği, Erişimin engellemesi, İçeriğin yayından çıkarılması, URL adresi, ve Uyarı Yöntemi olarak sıralandı.

93. Madde: Bu madde ile TİB'in internet erişim veya içerik sağlayıcı gibi faaliyetler yürütenlere kendi internet sitelerindeki iletişim bilgileri üzerinden TİB kararlarıyla ilgili bilgilendirme yapılacak.

94. Madde: Bu madde ile internet için içerik sağlayanlara, TİB Başkanlığı'nın taleplerini yerine getirme zorunluluğu gelecek.

95. Madde: Bu madde ile internet ortamında yer sağlayıcılar için uyacakları kurallar belirlenmiş olacak. TİB Başkanlığı, yer sağlayıcı hizmeti vermesiyle ilgili bildirimde bulunmayanlara ise, 10 bin TL'den 100 bin TL'ye kadar idari para cezası verebilecek.

96. Madde: Bu madde ile internet erişimi sağlayıcıları tarafından yerine getirilmesi zorunlu görevler değiştirilecek, internette herhangi bir içeriğe erişim engellemesi yapılabilme olanakları artacak.

‘Teknik olarak erişimi engelleyememe’ artık gerekçe değil

Mevcut 5651 sayılı kanundaki, ''Herhangi bir kullanıcısının yayınladığı hukuka aykırı içerikten, bu Kanun hükümlerine uygun olarak haberdar edilmesi halinde ve teknik olarak engelleme imkanı bulunduğu ölçüde erişimi engellemekle'' ifadesi değişecek.

Sadece ''Herhangi bir kullanıcısının yayınladığı hukuka aykırı içerikten, bu Kanun hükümlerine uygun olarak haberdar edilmesi halinde erişimi engellemekle'' hükmü kalacak. Böylece artık erişim sağlayıcı, ''teknik olarak engelleme imkanı'' olup olmadığı gibi bir gerekçe sunma şansına sahip olmadan erişimi engellemek zorunda olacak.

Bu maddeye eklenecek yeni fıkra ile artık erişim sağlayıcılar, erişim engelleme kararı verilen yayınlarla ilgili alternatif erişim yollarını da engellemek için tedbir almak zorunda olacak.

Bu maddeye eklenecek bir başka fıkra ile erişim sağlayıcılar, TİB Başkanlığı'nın talep edeceği her türlü bilgiyi teslim etmek zorunda olacak. Erişim sağlayıcılar, TİB Başkanlığı'nca talep edilecek bildirilecek tedbirleri de uygulayacak.

97. Madde: Ankara merkezli Erişim Sağlayıcıları Birliği kuruluyor. Bu birlik kapsamında üye olacak tüm internet erişim sağlayıcıları, her türlü içerik ile ilgili kendilerine Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı'nca (TİB) tarafından ulaştırılacak 'erişim engelleme' kararını derhal uygulayacak. Birlik, eğer TİB'in kararlarının mevzuata uygun olmadığını düşünürse, itiraz edebilecek.

‘Suç unsuru bulunan’ siteye tıklayanlar da tehlikede

98. Madde: İnternet erişimi sağlayıcıları, suç oluşturan içerikleri kullananlar hakkındaki erişim kayıtlarını da saklamakla yükümlü olacak. Dolayısıyla internette yayımlanan herhangi bir içerik, suç unsuru taşıyorsa buna erişenlere ilişkin de hukuki işlem yolunu açacak şekilde kayıt tutulacak.

99. Madde: Bu madde ile TİB Başkanı tarafından yargı kararı olmaksızın, re'sen erişim engelleme kararı verilebilecek ''katalog suçlar'' kapsamına ''Fuhuş'' da dahil edilecek. Mevcut kanunda, ''Çocukların cinsel istismarı'' ve ''Müstehcenlik'' durumunda TİB Başkanı, re'sen erişim engellemesi yapabiliyordu. Şimdi 3 durumda TİB Başkanı re'sen internette erişimi engelleyecek.

100. Madde: Bu madde ile internet ortamında yapılan yayın nedeniyle kişilik haklarına zarar verildiğini düşünen gerçek ve tüzel kişiler, doğrudan içerik sağlayıcıdan ya da sulh ceza hakimine başvurarak engelleme talep edebilecek.

İnternet içerik veya erişim sağlayıcıları, 'kişilik hakları ihlali' gerekçesiyle kendilerine ulaşacak talepleri 24 saat içerisinde yanıtlamakla yükümlü olacak.

Sulh ceza hakimi de, 'kişilik hakları ihlali' gerekçesiyle yapılacak başvurularla ilgili, duruşma yapmaksızın 24 saat içerisinde karar vermek zorunda olacak.

Eğer hakim kararı yerine getirilmezse sorumlu kişi, 500 günden 3 bin güne kadar adli para cezası ödeyecek.

101. Madde: İnternet ortamında yapılan yayın içeri nedeniyle 'özel hayatın gizliliğinin ihlali' iddiasıyla ise, kişiler TİB'e başvurabilecek.

TİB, 'özel hayatın gizliliğinin ihlali' gerekçesiyle içeriğe erişimin engellenmesine karar verirse, bunu Erişim Sağlayıcıları Birliği'ne bildirecek ve TİB'in kararı 24 saat içerisinde uygulanacak.

TİB'e 'özel hayatın gizliliğinin ihlali' gerekçesiyle başvuran gerçek ve tüzel kişiler, 24 saat içinde sulh ceza hakimine de başvurmak zorunda olacak. Hakim ise, en geç 48 saat içerisinde ihlal olup olmadığına karar verecek ve TİB'e bildirecek.

Hakim kararını aşan uygulama

Hakim eğer 'ihlal yoktur' kararı verirse TİB buna itiraz edebilecek.

Ancak bu maddedeki teklifteki 7’inci fıkrası hukuki boşluk yaratıyor. Fıkrada, "Erişimin engellenmesi konu içeriğin yayından çıkarılmış olması durumunda hakim kararı kendiliğinden hükümsüz kalır" deniyor.

Eğer TİB, hakim kararı ortaya çıkmadan 'özel hayatın gizliliğinin ihlali' gerekçesiyle içeriğe erişimin engellenmesine karar verirse ve içerik hakim kararından önce TİB kararı uyarınca internetten kaldırılırsa ne olacak? Hakim, 'ihlal yok' kararı alsa dahi öncesinde TİB'in kararı uyarınca içeriğe erişim engellenmiş olduğundan hakim tarafından verilen karar 'hükümsüz olacak' görünüyor.

Bu maddedeki en önemli düzenleme ise, 8’inci fıkra. Buradaki hüküm, 'gecikmesinde sakınca var' gerekçesiyle TİB Başkanı veya TİB'in bağlı olduğu emri doğrultusunda da erişim engellenebilecek.

102. Madde: Bu madde ile TİB Başkanlığı'nın, internet ortamının güvenli kullanımı ve bilişim şuurunu geliştirmeye dönük görevleri artacak.

TİB Başkanlığı, ulusal siber güvenlik faaliyetlerini kapsamlı bir şekilde yürütmekle yükümlü olacak.

103.  Madde: Bu madde ile TİB Başkanlığı'nın görev alanı kapsamına, yer ve erişim sağlayıcılar yanında 'toplu kullanım sağlayıcıları' da girecek. TİB Başkanlığı, internet kafelerle ilgili bağlayıcı düzenlemeler yapabilecek.

Böylece internet kafeler gibi ticari amaçla toplu kullanım sağlayıcılara yönelik yasal dayanak gelmiş olacak. Gerekçe, çocukları korumak. Bu madde yasalaştıktan sonra internet kafelere, güvenlik kamerası koyma şartı getirileceği açıklandı.

TİB Başkanı’nı kim denetleyecek?

104. Madde: Bu madde ile TİB personelince görev niteliği ve ifası sırasında işledikleri iddia edilen suçların cezai soruşturma yapılması, TİB Başkanı iznine bağlanıyor. TİB Başkanı hakkında ise, Bakan izin verirse cezai soruşturma yapılabilecek.

Bu madde, MİT Müsteşarı ve personeli ile ilgili, görevi kaynaklı cezai soruşturma için doğrudan Başbakan'ın izni gerektirmesini anımsatıyor.

105. Madde: Bu madde uyarınca Erişim Sağlayıcıları Birliği 3 ay içerisinde kurulacak. Birlik kurulduktan sonra ilgililer, en geç 1 ay içinde birliğe üye olmak zorunda olacak.