IŞİD örgütü dünyada kafa karıştırmaya devam eden bir fenomen olmaya devam ediyor. Şimdiye kadar tüm dünya tarihinde en geniş katılımlı koalisyon oluşturularak "yok etmeye" çalışılan IŞİD'in hala nasıl ortaya çıktığı bu kadar nasıl güçlü olduğu netleşmedi.

IŞİD'İN ASLI NEDİR KİMSE BİLMESE DE SEÇENEKLER ÇOK FAZLA DEĞİL

Birçok farklı fikire karşın en çok konuşulan IŞİD projeksiyonu, ABD'nin bir ürünü olduğu yolunda. Ancak hemen şu ayrıntıyı eklemekte fayda var. ABD  bu ürününün bu denli güç kazanabileceğini öngörmemişti. Bu  fdüşüncenin sahibi olan diplomatik gözlemciler, şu örneği vererek iddialarını güçlendiriyorlar. "El Kaide de ABD ürünü bir örgüttü ama sonradan kontrolden çıkarak Amerika'ya çok pahalıya mal oldu." diyorlar. Ortaduğu'da olup bitenleri hiç kimse net olarak özetleyemsede bası göstergelerde bütünüyle yok değil. İşte doğruya en yakın bulduğumuz analizlerden biri de VSJ'de dün yayınlandı.

HAVA SALDIRISI İŞE YARAMIYOR

ABD ve müttefiklerinin hava saldırılarına rağmen IŞİD militanları Irak ve Suriye’de yeni topraklar kazanmaya devam ediyor. Bu durum, uluslararası koalisyonun, yerli birliklere karada savaşmaları için eğitim verilirken, cihatçıların ilerleyişini durdurma stratejisine ilişkin sorulara neden oluyor. Margaret Coker, Jay Solomon ve Tamer El-Ghobashy imzalı The Wall Street Journal haberine göre, Koalisyon tarafından gerçekleştirilen hava saldırıları Işid güclerini hiç etkilemiş gibi görünmüyor.

KOBANİ'DE ÇOK FAZLA YER ELE GEÇİRDİ

Kobani’deki Kürt hükümetinin savunma bakanı İsmet Şeyk Hasan, IŞİD’in son günlerde Kobani’de çok fazla yeri ele geçirdiğini anlatarak, “Şehrin doğu ve güneyi IŞİD kontrolüne geçti, durum kötüleşiyor” dedi.

IŞİD, koalisyonun Kobani’deki YPG güçlerine yardım etmek için bölgeye bir haftadır hava saldırısı düzenlemesine rağmen ilerleme kaydediyor.

IŞİD Irak’ta da Bağdat’ı Ürdün ve Suriye’ye bağlayan Anbar eyaletine uzanan yolları kontrolü altına aldı.

Iraklı yetkililer, ABD’nin örgütü zayıflatmak için düzenlediği hava saldırılarına rağmen kritik bir altyapıya sahip olan doğu sınırı Bağdat’ın merkezinin yaklaşık 40 km uzağında kalan Anbar’ın da tehlike altında olduğunu söyledi.

IŞİD, ANBAR EYALETİNE İLERLİYOR

Yetkililer, Anbar eyaleti emniyet müdürünün pazar günü bombalı saldırıda hayatını kaybederek ve hükümetin IŞİD’le mücadele yeteneğine ilişkin yeniden endişeleri artırdı.

Diğer yandan Şii hükümete karlı olan Sünni Müslümanlar’ın liderlik ettiği Anbar eyalet konseyi, şehrin savunulması için ABD’den resmi olarak kara birlikleri istedi. Kabul edilmesi beklenmeyen istek, siyasetçiler tarafından Şii Başbakan Haydar El Abadi’yi utandırma amaçlı olarak yorumlanıyor.

Bağdat’ın dış mahallelerinde cumartesi günü düzenlenen 4 münferit saldırıda 50 kişi hayatını kaybetti.

Yetkililer, ABD’nin müttefiği olan Türk birlikleri ve Irak ordusunun da yardımının dokunmadığını söylüyor. Irak ordusu IŞİD militanları durdurmayı başaramazken, Türkiye, cihatçıları durdurma isteğini ifade etse de henüz savaşa girmedi.

Pazar günü CNN’e konuşan ABD’nin Cumhuriyetçi Senatörü John McCain, “Öncelikle IŞİD kazanıyor ve biz kazanmıyoruz. Yaptıklarımızı ciddi bir şekilde gözden geçirmemiz gerekiyor. Ufak bombamalamar işe yaramıyor” dedi.

IŞİD’in ilerleyişi Obama yönetimini savunma pozisyonuna soktu ve ABD Başkanı Barack Obama’nın baş askeri danışmanı söylenen politikanın dışına çıkarak, Irak hükümetine yardımcı olmak için ABD kara kuvvetlerinin gerekebileceğini söyledi.

Ortadoğu’ya giden ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, Kobani’nin düşebileceğini ve Amerikan kamuoyunun ‘iniş-çıkışlı’ bir sürece hazırlıklı olması gerektiğini belirtti.

Kahire’de konuşan Kerry, “Birinci günden bu yana koalisyonu bir araya toplamanın zaman alacağını söyledik. Söylediğimiz gibi iniş ve çıkışların olmasını bekliyoruz. Ama bu stratejiyi harekete geçirebileceğimizden eminiz” dedi.

Kerry ve Obama yönetiminden yetkililer IŞİD’le savaşan koalisyonu güçlendirmeye çalışmaya devam ediyor.

ABD’li yetkililer Türkiye’nin, IŞİD’le mücadelede 2 binin üzerinde Suriyeli muhalife kendi topraklarında askeri eğitim verilmesini kabul ettiğini söyledi. Yetkililer, askeri eğitimin ABD’li ve Türk özel kuvvetlerince verileceğini açıkladı.

Suudi Arabistan, yeni askeri eğitim programı için kendi topraklarının kullanılmasını daha önceden kabul ettğini açıklamıştı. Pentagon yetkilileri muhaliflerin eğitiminin aylar alacağını ve savaş hâlindeki Irak ve Kürt birliklerin güçlendirilip güçlendirilemeyeceğinin henüz belirsiz olduğunu kabullendi.

STRATEJİ EN ÇOK KUZEY IRAK’TA İŞE YARADI

Washington’ın bu ay IŞİD’e karşı uluslararası bir ittifak oluşturulması için diplomatik girişimlere başlamasından bu yana Batılı liderler çift ayaklı bir strateji öne koydu. Hava saldırıları, militanların ilerleyişini durdurmak için sınırlı bir adım olarak görülürken, Washington ve müttefiklerinin IŞİD’le savaşacak ve ellerindeki toprakları geri alacak yerli birlikler yaratmayı planlıyor.

Bu strateji kuzey Irak’ta başarılı oldu.

Kuzey Irak’ta peşmerge, mevzilerini güçlendirmek için ABD ve müttefiklerinin hava saldırılarından yararlandı ve IŞİD’in ele geçirdiği yerleri geri alma konusunda ilerleme kaydetti.

Cuma günü peşmerge Kerkük’ün güneyinde IŞİD’in Kerkük’ü hedefleyen saldırılarını geri püskürtmeyi başardı.

Ancak diğer yerlerdeki çatışmalar sinir bozucu bir hâl aldı.

KOBANİ’DE ÇATIŞMALAR DEVAM EDİYOR

Türkiye-Suriye sınırındaki Kobani’deki çatışmalar, Türkiye’nin iç politikası ve IŞİD’le savaşan YPG’yle mücadelesi konularıyla iç içe girdi.

IŞİD’e karşı olan Türkiye, IŞİD’le savaşan YPG ve YPJ’yi de terör örgütü olarak görüyor ve bu nedenle sınır ötesine müdahalede bulunmayı reddetti.

Sivillerin yaşadığı bölgelerden 200 bine yakın kişi Türkiye’ye kaçtı, ancak Birleşmiş Milletler’in Suriye Özel Temsilcisi Staffan de Mistura, Kobani’nin merkezinde çoğu yaşlı olmak üzere yaklaşık 700 sivilin bulunduğunu söyledi.

Kobani hükümetinin başbakan yardımcısı İdris Nassan Türkiye’ye kaçan kişilere dair, “Bazıları çok yoksul ve hükümetin yardımcı olmayı istemediği Türkiye’de nasıl hayatta kalacaklarını bilmiyorlar” dedi ve hükümete, insanların kaçmasına yardımcı olmak için insani koridor açma çağrısında bulundu.

EN ZAYIF HALKA; IRAK

Yetkililer koalisyonun stratejisinin en büyük zayıflığının Irak olduğunu belirterek, ülkedeki Sünni ve Şiilerden, IŞİD’le mücadele edecek bir ordu inşa etmenin zorluğuna dikkat çekiyor.

Yeni bir Sünni ordusu inşa edilmesi için Sünni aşiret liderleri, siyasi liderleri ve Şii politikacılar arasında anlaşma sağlanmadı gerekiyor.

ABD’li yetkililer, Iraklı Sünni aşiretlerden kişileri ulusal savunma birliklerine katılmaya ikna etmek ve Şii başbakanının da kendi partisine bunu kabul ettirmesi için baskı yapıyor.

Ancak bu girişim tatil haftasında rafa kaldırıldı ve Irak parlamentosunun yeniden ne zaman değerlendirmeye başlayacağı belirsiz.

SUNİLER BÖLÜNMÜŞ DURUMDA

Diğer yandan Irak’taki Sünniler de bölünmüş durumda. Anbar konseyinin, Irak merkezi hükümetinden resmi olarak ABD kara kuvvetlerinin eyalete girmesi için izin istemesi de olayları kızıştırdı.

Anbar eyaletinin bu isteği, Irak’ın Şiilerin çoğunlukta olduğu merkezi hükümetini utandırmaya çalışıldığı düşünülüyor. Yetkililer, IŞİD militanları Hit şehtindeki askeri kampı kuşattığını, askerlerin de kampın içinde olduğunu söyledi.

Anbar eyalet konseyinin kara kuvvetleri çağrısı muhtemelen yerine getirilmeyecek olsa da, IŞİD tehdidini bertaraf etmek için hükümet güçleri ve aşiretin birliklerinin oluşturdupu koalisyonu zayıflatabilecek anlaşmazlıklara neden oldu.

Abadi’nin ofisi yorum taleplerine yanıt vermedi.

IŞİD henüz Anbar’ın başkenti Ramadi’yi ele geçirmiş olmasa da Anbar’daki yetkililer, şehirin kontrolünü yitirmeye başladıklarını söylüyor.

IŞİD General Ahmed El Dulaimi’yi öldüren saldırıyı üstlenmemiş olmasına rağmen, Anbar polis şefi olayın, Irak güvenlik güçlerinin Irak’ın en büyük bölgesindeki kontrolünü yitirmeye başladığı düşüncesini artırdığını söylüyor.

Irak’ın en büyük ikinci barajı, birçok askeri üs ve kamp Anbar’da yer alıyor ve eyalet, IŞİD’in başkent ilan ettiği Rekka ve Bağdat arasında önemli bir tampon görevi görüyor.