bu yazıda hayatımızın ayrılmaz bir parçası haline gelen dinlemelerle ilgili uzman görüşlerini paylaşmayı istedim işte ilginç cevaplar…

Almanya bizi dinledimi?
Teknik olarak Almanya bizi dinlemedi demek yanlış olmaz. Zira Almanya gerçek anlamda bizi değil kendi ülkesinde bulunanları dinliyor. Yapılan açıklamalara ve kaynak olan dergilere baktığımızda karşımıza kendi ülkesindeki terörist faaliyetleri engelleme çabası çıkıyor. Kendi ülkesindeki bir takım grupların Türkiye’den gelen konuşmaları dinlemesi, teknik olarak bizi dinlemek değil. Özetle, bir kişi dinleniyorsa onunla konuşanların dinlemeye takibe alındığını söylemek yerine neden dinlenmeyi hak edenlerle konuştuğumuzu sorgulamak lazım.

Amerika bizi dinledimi?
Evet. Amerika bizi ve herkesi dinliyor. Bu defalarca farklı yöntemlerle açığa çıktı. Bunun için bizdeki TİB benzeri bir yapılanmanın kurulmuş olması da gerekmiyor. Onlar bizim telefonlarımızdan bilgisayarlarımıza kadar bütün iletişim cihazlarımızın işletim sistemlerinin sahibi. Microsoft ya da iOS veya Android. O işletim sisteminin gigabaytlarca kodu içinde iki satırla bize yapabileceklerini bilmek istemezsiniz. Facebook ve Twitter gibi sosyal medya ortamlarını saymıyorum bile. ABD bizi dinlemiyor, herkesi dinliyor. Bunu kanıtlamak da inkar etmek de mümkün değil. Dinlememesini sağlamak da imkansız ABD’nin sunduğu bu imkanları artık kullanmayacağını söylemek de… Bize düşen akıllı olmak…

Türkiyede dinlemeler kontrollümü yapılıyor?
Türkiye’de dinlemeleri 2006 yılından beri TİB yapıyor. Almanya, İngiltere, Hollanda ve ABD gibi ülkelerin sistemleri incelenmiş. Avrupa Konseyi’nin dinlemeyle ilgili tavsiye kararlarına başvurulmuş. Sadece dinlemelerin logları için 10 binin üstünde sunucu tek seferlik yazılabilen, silinmesi imkansız disklerle hayata geçirilmiş. Kayıtlara baktığınızda kimin dinlemeyi hangi sebeple istediğini, neye istinaden istediğini görebiliyorsunuz. Sistemin tepesinde Jandarma, Emniyet ve MİT gibi kurumların temsilcileri var. Onların eş sesli olması bir güvence… Mahkeme kararı olmadan dinleme yapılması imkansız. Çaktırmadan dinleme yapılması imkansız çünkü her dinleme isteğinin kanıtlı bir karşılığı olması lazım. Bu arada sistemi kontrol etmesi gereken sivil bir yapının kurulması için çok yerinde çalışmalar da yapılmış ama yanlış kararlar yüzünden olay Anayasa Mahkemesi’ne taşınmış ve sivil kontrol bir şekilde iptal edilmiş.

Paralel dinleme yapılabilirmi?
Paralel lafı, 2013 yılının son günlerinde beynimize kazınmış bir kavram. Olup olmadığını sadece başbakan ve belli gazetelerin attığı başlıklardan biliyoruz. Mesela 10 binin üstünde sunucusu olan bir sistemde sadece masa üstünde konmuş 4 sunucu üstünde ne idüğü belirsiz birkaç veri bularak paralel örgüt ilan edebilir misiniz? Buna hakkınız olabilir mi? Veya dinleme sistemlerinde başbakanın kriptosu bulunmazken kriptolu telefonun TİB tarafından dinlendiğini nasıl iddia edebilirsiniz? Bu sunuculardaki verilerin başka kaynaklara aktarıldığını nasıl düşünebilirsiniz? Mesela terabayt boyundaki bilginin dışarı 5 megabitlik uyduyla aktarılmasının yüzlerce ay süreceği konusunda bir hesap kitap yapan kimse yok mudur bu ülkede? TİB’deki paralel yapılanma dediğimiz şeyin veri aktarımında kullandığı varsayılan uydularının kablolarının bağlı olmaması kimseyi neden rahatsız etmez? Bu bakış açılarıyla paralel yapı diye bir şey varsa bile henüz kanıtlanamamış olduğunu söylemek için büyük bilge olmaya gerek yok diye düşünüyorum.

Hangi şartlarda dinleme yapılabilir?
Dinleme yapılması için önleyici ve adli dinleme şartlarının oluşması lazım. Bunun için ise CMK 135’te hangi hallerde dinleme yapılabileceği maddelerle yazılmış. Sıralayalım:
1- Göçmen Kaçakçılığı ve İnsan Ticareti
2- Kasten Öldürme
3- İşkence
4- Cinsel Saldırı
5- Çocukların Cinsel İstismarı
6- Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti
7- Para da Sahtecilik
8- Suç İşlemek Amacıyla Örgüt Kurmak
9- İhaleye Fesat Karıştırma
10- Rüşvet
11- Suçtan Kaynaklanan Mal Varlığı Değerlerini Atlamak
12- Silahlı Örgüt ( mad 314 ) veya Bu Örgütlere Silah Sağlamak
13- Devlet Sırlarına Karşı Suçlar ve Casusluk suçları
Bu maddelerin de kendi içlerinde istisnaları bulunmaktadır Ama sizleri kanun maddeleri kalabalıklığına sokmak istemiyorum.

Dinleme kayıtlarının silinmesi nasıl yapılır?
CMK 137/2 maddesi gereğince karar üzerine dinlenen kayıtlar Cumhuriyet Savcısı tarafından görevlendirilen kişiler tarafından çözülerek metin haline getirilir. Yabancı dildeki kayıtlar tercüman aracılığıyla Türkçe ye çevrilir. Bu durumda tutulan kayıtların çözülmesinde yetki Cumhuriyet Savcısına verilmiştir.
CMK 137/3 de iletişimin dinlenmesi kararının uygulanması sırasında; Şüpheli hakkında kovuşturmaya yer olmadığına karar verilmesi veya CMK 135. Maddesi gereğince Cumhuriyet Savcısı tarafından verile dinleme kararının hakim tarafından onaylanması durumunda dinlemeye derhal son verilir. Dinlemeye ilişkin kayıtlar Cumhuriyet Savcısı denetimi altında en geç on gün içinde tutanakla yok edilir.
Tespit ve dinlemeye ilişkin kayıtlar yok edildikten sonra en geç on beş gün içinde Cumhuriyet Başsavcılığı, tedbirin nedeni, kapsamı ve sonucu hakkında ilgilisine yazılı olarak bilgi verir.

Dinlemeler sırasında başka bir konuşma takılırsa ne olur?
Telekomünikasyon yoluyla yapılan iletişimin denetlenmesi sırasında, yapılmakta olan soruşturma veya kovuşturmayla ilgilisi olmayan ve ancak katalog olarak tanımlanan suçlardan birinin işlendiği şüphesini uyandırabilecek bir delil elde edilirse; bu delil muhafaza altına alınır ve durum Cumhuriyet Savcılığı’na derhal bildirilir.
Tesadüfen ele geçen delillerden anlaşılması gereken; yapılan soruşturma ile ilgisi bulunmayan ve soruşturma yapılırken bir başka suçun işlendiğini gösteren soruşturma sırasında ele geçirilen delillerdir. Madde kapsamında elde edilen delillerin, ancak katalog halinde sayılan belirli ağırlıktaki suçlar için kullanılabileceği hükmü yer almıştır. Bunun dışındaki suçlarda teknik dinleme sonucu elde edilen delil ve bilgilerin kullanılması imkanı yoktur.
Katalog suçların dışında başka bir suça ilişkin elde edilen delil bu suç için delil değil de delil başlangıcı, yol gösterici olarak kullanılabilir mi sorusuna gelecek olursak: Bazı yazarlar bunun delil başlangıcı olarak kullanılabileceği görüşündeler. Diğer grup yazarlarsa tedbir uygulanmasına olanak bulunmayan bir suçun aydınlatılması amacıyla kötüye kullanılmasına açık kapı bırakmakta ve bu nedenle söz konusu tedbirin uygulama alanını ancak belirli aralıktaki suçlarla sınırlı tutmakta, izlenen amaçla bağdaşmadığından hiçbir şekilde kullanılamayacağı görüşündedir. Amaca bağlılık kuralı bu durumda ihlâl edilmiş sayılacaktır.

Telefon dışında ortam dinlemesi kuralları nelerdi?
Teknik araçlarla izleme soruşturma konusu suçun işlendiği konusunda kuvvetli şüphe sebeplerinin ve başka suretle delil elde edilememesi hallerinde başvurulur. Bu durumda şüpheli veya sanığın kamuya açık yerlerdeki faaliyetleri ve işyerindeki faaliyetleri teknik araçlarla izlenebilir. Ses ve görüntü kayda alınabilir.
Kişinin konutunda hiçbir şekilde uygulanamaz.
Hakim veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet Savcısı kararıyla teknik araçlarla izleme kararı verilir. Cumhuriyet Savcısı tarafından verilen kararlar yirmi dört saat içinde hakim onayına sunulur.
Teknik araçlarla izleme kararı en çok dört hafta için verilebilir. Bu süre bir defa uzatılabilir. Yani teknik araçlarla izleme en fazla sekiz hafta yapılabilir. Hangi suç nedeniyle alınmış ise o suçları aydınlatılması amacıyla kullanılabilir.
Elde edilen ses ve görüntüler ceza soruşturması bakımından gerekli olmadığı takdirde Cumhuriyet Savcısı gözetiminde derhal yok edilir.

Dinlemeler şu anda ne durumda?
Şu anda dinlemeler MİT bünyesinden çıkmış olan devlet memurlarının başkanlığında yapılıyor. Başbakan dinlemelerin MİT tarafından yapılmasında sakınca olmayacağını dile getirdi. Başbakan için bir sakınca olmayabilir ancak MİT’in sivil ve yargı denetimine ne kadar açık olduğunu (bir bakış açısıyla olmaması gerektiğini) düşünecek olursak eski şikayet edilen sistemden ciddi bir geriye gidiş söz konusu olduğunu söyleyebiliriz sanırım. Meclisteki muhalefetin acilen kontrol yapısını kendi içinde kurması ve sistemleri profesyonelce denetlemesi gerekiyor. Başbakanın da “bu işi MİT zaten yapıyordu” demeyi bırakması gerekiyor. Çünkü o zaman resmi yargı unsurlarının denetiminin dışında bir dinleme varmış izlenimi uyanıyor halkın arasında…

TİB bilgisayarlarına korsan program konulabilirmi?
Havuz medyasında düzenli olarak paralel yapı TİB bilgisayarlarına dinleme programları koydu, dinliyor, uzaktan siliyor, belli zamanlarda oluşmuş dataları temizliyor gibi haberler çıkıyor. TİB yetkilileri gazetelere gönderdiği düzeltme yazılarında böyle bir şeyin olmadığını mümkün de olamayacağını dile getiriyor. O zaman bizim de kafamızdaki soru işaretleri temizlenmeli. Gerçekten böyle bir durum var mı, gerçekten söyledikleri gibi uzaktan izleme mi var yoksa TİB’in dediği gibi bu bilgisayarlara bilgi girişi sağlayacak imkanların tamamen kaldırıldığı doğru mu… Bunu ben bilmek isterim. Eminim ki halk da bunu bilmek ister. Gerçi bir tarafta havuz medya olunca diğer tarafta kim olursa inancımız değişir… Yorumu size bırakıyorum.

Dinlenmeye tavır koymaktan vazgeçmeyin! unutmayın iletişim özgürlüğü anayasal bir haktır.

@soykanozcelik | about.me/soykanozcelik

yararlanılan kaynak tknlj.com