Torosyan polemiği

Çanakkale Savaşı’nda ilk düşman zırhlısını batıran tabyanın komutanı olduğu iddia edilen Ermeni subay Torosyan, profesörler Ayhan Aktar, Halil Berktay, Taner Akçam ve Dr. Hakan Erdem’i birbirine düşürdü.

Şehriban OĞHAN
 

 2.5 yılda hakaret boyutuna ulaşan tartışmaya Genelkurmay noktayı koydu. Genelkurmay, yaptığı açıklamada, arşivlerde Sarkis isimli iki asker bulunduğunu ancak ikisinin de Çanakkale Müstahkem Mevki Komutanlığı’nda görev yapmadığını bildirdi.

 

ÇANAKKALE Savaşı’nda ilk düşman zırhlısını batıran tabyanın komutanı olduğu söylenen Ermeni subay Sarkis Torosyan 4 akademisyeni birbirine düşürdü. Prof. Ayhan Aktar ve Prof. Halil Berktay’ın 2.5 yıldır süren ve artık birbirlerine hakaret boyutuna vardırdıkları tartışmaya Dr. Hakan Erdem ve Prof. Taner Akçam da katıldı. Erdem, “Gerçek ile kurmaca arasında Torosyan’ın Acayip Hikayesi” kitabıyla katılarak kendince noktayı koydu: “1940 Amerikan nüfus sayımı verilerine göre ortaokulu bile bitirmemiş.” Genelkurmay, arşivlerdeki Sarkis isimli iki askerin de Çanakkale Müstahkem Mevki Komutanlığı’nda görev yapmadığını bildirdi. 

 

Tartışmayı 2.5 yıl önce Prof. Ayhan Aktar’ın Taraf Gazetesi’ndeki köşesinde kaleme aldığı “Yüzbaşı Torosyan’ın hikâyesi” yazısı başlattı. Aktar, 1990’lı yılların başında Harvard Üniversitesi’nde misafir araştırmacıyken okuduğu Sarkis Torosyan imzalı “From Dardanelles to Palestine” (Çanakkale’den Filistin’e) kitabından çok etkilenmiş ve 1. Dünya Savaşı’nın sonuna doğru karşı cepheye geçen Osmanlı Ordusu’nun Ermeni subayı Yüzbaşı Torosyan’ın peşine düşmüştü. Aktar yazısında Torosyan’ın hayatından alıntılar yapmış, “18 Mart günü Sarkis Torosyan’ın komutasındaki tabyadan atılan mermiler düşman zırhlılarını batırmış ve savaşın kaderi değişmiştir” diye yazmış ve bu öykünün sinemaya aktarılmasını istemişti. Yanıt aynı gazetede köşe yazan Tarihçi Prof. Halil Berktay’dan geldi. Berktay “Torosyan ve Çanakkale” yazısında “İşin ucu en yakın dostlarıma da uzanıyor” diyerek Torosyan’ın anılarındaki sorunlara işaret etti. Berktay, “18 Mart 1915’te hiçbir İngiliz veya Fransız zırhlısı tamamen veya esas olarak topçu ateşiyle batırılmadı” diye yazdı. Torosyan’ın kitabında yer alan Osmanlıca bir belgeyi köşesine taşıyan Aktar, Berktay’ı “masa başı tarihçilik” yapmakla suçlayarak anılar için yayın çağrısı yaptı. 2 yıl sonra, geçen Ağustos’ta Torosyan’ın anıları, Aktar’ın araştırmalarını içeren uzun bir giriş yazısıyla yayımlandı. Tartışma hakaretle alevlendi.